ใครที่ดำน้ำมาซักระยะ น่าจะเคยคุ้นกับเจ้าฉลามเสือดาวหรือ leopard shark (Stegostoma fasciatum, ที่จริงแล้วเจ้าตัวที่เราเรียกกันว่า leopard shark นี้ ในต่างประเทศเรียกมันว่า "zebra shark" ค่ะ ที่ได้ชื่อแบบนี้เพราะฉลามวัยอ่อนจะมีสีสันลวดลายเพื่อพรางตัวเป็นลายเส้นๆ เหมือนม้าลายเปี๊ยบ แล้ว leopard shark ตัวจริง หรือ Triakis semifasciata จะเป็นอีกตัวนึง ...ชักจะยาว ขอเก็บเรื่องชื่อสามัญหรือ common name ไว้รอบหน้านะคะ) นอนหมอบเรียบร้อยกับพื้นทราย ซึ่งในช่วงเวลาหนึ่ง พวกเขาเคยมีกันชุกชุมชนิดที่ว่าถ้าไปถึงที่แล้วยังไงต้องได้เห็น จนมีอีกชื่อเรียกเล่นๆ ว่า “หมาเฝ้าบ้าน” ในตอนนั้นถ้าพูดถึงเจ้าจุด ต้องมีการขยายความกันเลยว่าหมายถึงจุดไหน จุดพี่ใหญ่ฉลามวาฬ หรือจุดน้องเล็กฉลามเสือดาว
แต่พวกเขาหายไปไหน และหายไปได้อย่างไร?
หน่าเก็บความสงสัยมาถามพี่ๆ ก็ได้ความว่าทั้งทีมดิจิทะเลไม่มีใครเคยเห็นฉลามเสือดาวมานานมากแล้ว พี่มีนถึงกับคอมเม้นต์ว่า ในตอนนี้ฉลามเสือดาวน่าจะหาดูได้ยากกว่าฉลามวาฬกับแมนต้าเสียอีก พี่นุเสริมอีกว่า เคยมีนักดำน้ำถ่ายภาพฉลามเสือดาวกำลัง mating ได้ที่ตาชัยกับ North point เกาะเก้า และเคยมีนักดำน้ำพบลูกฉลามวัยอ่อนแบบยังเป็นม้าลายที่ลานทรายเกาะไผ่ ...ซึ่งแสดงว่าประเทศไทยของเราเคยเป็นทั้ง breeding site และ nursery site ของฉลามชนิดนี้ เป็นหนึ่งในไม่กี่ที่ในโลกที่สามารถพบฉลามเสือดาวได้ง่ายๆ
คำตอบมาถึงไม่กี่วันถัดมาในคลิปวิดีโอสั้นๆ ของฉลามเสือดาวตัวหนึ่งที่ถูกจับใส่กระชังให้นักท่องเที่ยวป้อนอาหารและสัมผัสเล่นได้ ด้วยความที่ฉลามเสือดาวหน้าตาน่ารัก มีพฤติกรรมที่ค่อนข้างเชื่อง เป็นที่ชื่นชอบของนักท่องเที่ยว จึงมีผู้ประกอบการหลายรายหัวใส จับมาเลี้ยงไว้ให้เซลฟี่กัน แน่นอนว่านี่เป็นเพียงหนึ่งในหลายๆ สาเหตุที่ฉลามเสือดาวในธรรมชาติลดจำนวนลงเท่านั้นและไม่ใช่ทั้งหมด แต่จากที่ชาวเรือเคยปลดฉลามเสือดาวออกเมื่อมันติดอวนมา ในตอนนี้มันเกิดมีราคาซื้อขายได้ขึ้นมา และขายดีเสียด้วย เพราะฉลามในที่ขังเล็กๆ อายุไม่ยืน จึงต้องมีตัวใหม่ไปเปลี่ยนเสมอ และที่สำคัญคือฉลามเสือดาวไม่ใช่สัตว์ป่าคุ้มครอง ดังนั้น ต่อให้ติดอวนตายหรือติดกระชังเลี้ยง ก็ไม่แตกต่างกันในเชิงกฎหมาย
จากของที่เคยหาดูได้ง่ายๆ พอเรารู้สึกตัวอีกที เจ้าปลาฉลามหน้าตาตะมุตะมิ ไม่เป็นพิษเป็นภัยแก่ใครชนิดนี้ก็แทบจะหมดทะเลไปแล้ว และเมื่อปลายปีที่ผ่านมานี้เอง ทาง IUCN ก็ได้อัพเดตสถานะของฉลามเสือดาวเป็นระดับ Endangered หรือจัดว่าเป็นสิ่งมีชีวิตที่ถูกคุกคามจนใกล้การสูญพันธุ์ รวมทั้งระบุว่า จำนวนประชากรยังมีแนวโน้มลดลงต่อเนื่อง และอาจจะเหลือเพียงเรื่องเล่าในไม่ช้า
/พี่นุแอนด์น้อยหน่า
ป.ล. - พบเจอฉลามเสือดาวในธรรมชาติ สามารถแจ้งได้ที่เพจ Spot the Leopard Shark - Thailand ซึ่งกำลังพยายามรวบรวมข้อมูลประชากรของฉลามเสือดาวในประเทศไทยค่ะ - ขอขอบคุณภาพฉลามเสือดาวจากเซเลปแยม contributor เจ้าเก่า ภาพนี้ได้รับเลือกให้เป็นหนึ่งใน Wall of Sharks ที่ Wetpixel จัดทำเพื่อแสดงความอาลัยถึงการจากไปของพี่ร็อบ Rob Stewart แห่ง Sharkwaterด้วยนะคะ ชอบภาพสวยๆ ของพี่แยมสามารถติดตามได้ที่ Studio YamMo และ IG: yammo เลยค่ะ